ILMIY TADQIQOTLARDA SINERGIYA MUAMMOSI: MURAKKAB TIZIMLARGA SINERGETIK YONDASHUV.
Keywords:
Sinergetika, o'z-o'zini tashkil etish, bifurkatsiya, nochiziqlilik, ochiq tizimlar, dissipativ tuzilmalar, tartib parametrlari, murakkablik, attraktorlar, xaos, fanlararo tadqiqot.Abstract
Ushbu maqola sinergiyaning asosiy muammolari va falsafiy ta'sirini ilmiy tadqiqotlarda sinergetika ob'ektivi orqali o'rganadi - murakkab tizimlarda o'z-o'zini tashkil qilishning fanlararo fanidir. Sinergetika Hermann Xaken va Ilya Prigojin asarlaridan kelib chiqqan holda tartibsizlikdan tartibning paydo bo'lishini, ochiq va chiziqli bo'lmagan tizimlar dinamikasini, barqarorlik va beqarorlik holatlari o'rtasidagi o'z-o'zidan o'tishni o'rganadi. Maqolada bifurkatsiya, attraktorlar, entropiya va sababiy bog‘liqlik kabi asosiy tushunchalarni o‘rganib chiqib, sinergiya shunchaki metodologik yoki tashkiliy muammo emas, balki tabiatshunoslik, falsafa va tizimli tafakkur chorrahasida joylashgan chuqur nazariy masala ekanligini ta’kidlaydi. Murakkab tizimlarda tartibning paydo bo'lishi an'anaviy ilmiy paradigmalarga ham amaliy, ham gnoseologik muammolarni keltirib chiqaradi.
Downloads
References
Qo’qon davlat universiteti magistranti
